Geschiedenis Chr. Muziekver. ORANJE

Een vereniging van 125 jaar jaar heeft natuurlijk een "geschiedenis". Vele ups, maar ook downs zijn door de vereniging en haar leden overwonnen. Met en kleine blik in het verleden proberen we een beeld te geven van het reilen en zeilen van onze vereniging, in tijden die niet meer zijn te vergelijken met het huidige tijdsbeeld
X
Informatie over de eerste 100 jaar is ontleend aan de Jubilieumkrant die is verschenen ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan (Fr. Sijtsma en H. v.d. Meij)
X

De oprichters
In 1896 waren het Cornelis van Vliet, Pieter Wijngaarden, Eesge Osinga, Jan Ploegsma, Jacob Tuininga, Jan Hoogterp, Hendrik Sipkes, Tjalling Buwalda, Alle Jacob Schaaf en Riekele Wiersma, die de oprichting voor zich mochten opeisen.

Muzikale aspiraties hadden ze allen en misschien hadden ze die inspiratie ook kunnen opdoen bij het reeds in Dokkum bestaande muziekkorps, toen bekend onder de namen 'Schutterijmuziek' en 'Stedelijk Muziekkorps', nu beter bekend als de 'Stedelijke Harmonie Dockum'. Maar het jaar 1896 betekent dat we zitten in een tijd, waarin namen als Abraham Kuyper en Ferdinand Domela Nieuwenhuis hoog staan aangeschreven en tegelijkertijd diep worden veracht. Deze controverse zal er indirect wel de oorzaak van zijn geweest dat Cornelis c.s. principieel hun eigen muziekkorps wensten. Zo geschiedde. Op 2 juli 1896 werd de oprichting van de nieuwe muziekvereniging een feit. Besloten werd de jonggeborene 'Oranje' te noemen, daarmee de verbondenheid van de leden met ons koningshuis duidelijk demonstrerend.
O
Onder leiding van de heer Wolters begon er lijn te komen in de vereniging. Zo rond de eeuwwisseling werd een begin gemaakt met het geven van vaste jaarlijkse concerten. Het concertgebouw voor deze gelegenheden was de grote zaal van de 'Harmonie', op De Fetze. Voor deze concerten bestond grote belangstelling. Aan deze avonden werd ook dik-wijls meegewerkt door de Chr. Reciteerclub, welks leden het muzikale gedeelte dan afwisselden "met ernst en luim". Dat de orde niet altijd probleemloos was blijkt uit de woorden van de notulist uit die dagen, die klaagt: "Jammer dat eenige Jongmenschen, door de alcohol beneeveld, het de leider, publiek en fanfaristen bijtijden moeilijk maakten". De 'repeteerkeuken' maakte plaats voor een wat gerieflijker en doelmatiger onderkomen voor die dagen, namelijk de Chr. School aan de Oranjewal (later Drukkerij Zeijl en Kuipers). Dit had ook zijn nadelen, want de school stond tegenover het kroegje van Nijhuis en wat te verwachten viel gebeurde ook: In de pauzes werd het gewoonte de al of niet door het blazen gebarsten lippen daar in ieder geval maar te smeren
O

De pierwaaiers
 Het nuttige dient met het aangename verenigd te worden. Dit gezegde indachtig ondernam het ensemble in 1897 een bootreisje naar Schiermonnikoog, teneinde het saamhorigheidsgevoel te versterken, misschien voorzichtig de voeten spoelen, maar in ieder geval de kelen. Dit betekende het eerste van naar later zou blijken een reeks van traditie verheven bootreisjes.
Het vertrek 's middags van Schiermonnikoog is vastgelegd op een 'photographie', die u niet kon worden onthouden. Het eiland beschikte nog niet over een pier of aanlegsteiger, zodat de passagiers voor de boten met paard en wagen aan boord werden gebracht.
O

Oorlog (WO I)
 In 1914 brak de eerste grote wereldbrand uit. Hiermee werd ook een domper gezet op de opbloeiende muziekvereniging. Wat het ledental betrof, werd het een tijd van gedurige wisseling. De mobilisatie beroofde 'Oranje' telkens weer van leden. In januari 1917 had de vereniging nog 12 leden, vacant 11 instrumenten. Ook op andere manieren kan men leden kwijt raken. Weinig soepelheid van bestuur en leden wordt getekend door het volgende: "Op de aanvraag van IJ. de Jong om 28 januari a.s. bij de te houden hardrijderij een kleine trom te gebruiken, werd door het bestuur geweigerd waarna de Jong bedankt als lid". (Blijft de vraag: wat moest de man daar toch met dat instrument?)

X
25-jarig jubileum (1921)
 Het 25-jarig jubileum zou in 1921 gevierd kunnen worden en men was van plan dit groots op te zetten. Reeds in het vroege voorjaar werden plannen gesmeed voor een tweedaags muziekfeest. Besloten werd op Pinkstermaandag een festival te houden. De dinsdag daarna 's morgens een muzikale rondgang, 's middags volksspelen en 's avonds een concert door het Stafmuziekkorps uit Leeuwarden. De feestelijkheden zouden worden besloten met een heus vuurwerk. Als tastbaar bewijs van waardering werd het korps, ter gelegenheid van dit 25-jarig jubileum, een vaandel aangeboden. Nergens wordt vermeld wie de goede gever of geefster is geweest, maar aangenomen mag worden dat dit Dokkums burgerij was.
X
Na het vijfentwintig jarig jubileum vertoont het korps in eerste instantie een ferme inzinking. Van 1921-1924 zijn er zelfs geen notulen bijgehouden. Op 24 oktober 1924 komt de vereniging weer in beeld. Op de toen gehouden ledenvergadering waren aanwezig: 10 leden, 5 aspirant-leden en 3 leerlingen. Elf leden deden gezamenlijk een voorstel tot ontbinding van het korps! Aanwezig waren reeds gasten uit Lioessens, om de eventueel te verkopen instrumenten te keuren. Gelukkig toonde men nog zoveel gezond verstand om deze euvele daad niet te begaan.
X
De extremisten
Het was wel een zaak van uitersten, daar bij 'Oranje'. In hetzelfde jaar waarin de plannen tot opheffing werden gelanceerd, werd in alle ernst een begin gemaakt met mogelijk- en moeilijkheden te bespreken om te komen tot oprichting van een symfonie-orkest! Jawel. Nu was het instrumentarium niet zozeer vatbaar voor uitbreiding, maar wel voor vervanging, In ieder geval voor grondige revisie. Gelukkig won ook deze keer het gezond verstand. Met inzet van allen en met hulp van anderen gelukte het de benodigde financiën op tafel te brengen. Er kwam een geheel nieuw instrumentarium, zij het voor 't bestaande korps en niet voor een symfonie-orkest. In zoverre onderging het korps echter een verandering, dat men overschakelde van fanfare- naar harmoniebezetting.
X
Koninklijk goedgekeurd
Met de opkomst op de repetities was het bij vlagen nog wel eens niet bijster rooskleurig gesteld. Eén en ander had tot gevolg dat de wens opkwam meer orde op zaken te stellen en daarom verscheen in druk: 'Statuten en huishoudlijk Reglement van de Vereeniging Chr. Muziekcorps 'Oranje' te Dokkum, Goedgekeurd bij Koninklijk besluit d.d. 28 juni 1926 no. 36'. Aangezien de korpsen in die tijd over 't algemeen geen uniform hadden werd via het huishoudelijk Reglement verplicht gesteld een insigne te kopen wanneer men lid werd, zodat de groep herkenbaar was.
X
De bezettingsjaren (WO II)
 Ook het vredige verenigingsleven van 'Oranje' werd wreed verstoord door de politieke aspiraties van onze oosterburen. Net als tijdens de eerste wereldoorlog moest het korps weer verschillende leden afstaan. In 1944 werd 'Oranje opgeschrikt door de arrestatie van hun dirigent K.van Dijk. Hij schreef enkele dagen later Keimpe de Jong uit Aalsum aan om de repetities voort te zetten. Op 8 december 1944 kwam het ontstellende bericht dat de heer van Dijk door de Duitsers was doodgeschoten.
X
De bevrijding
Hoe ze het voor elkaar kregen zal wel een raadsel blijven, maar bij de bevrijding op 14 april 1945 speelde 'Oranje' meteen weer mee met een bezetting van 29 man! Ook de "volksconcerten" vonden in hetzelfde jaar al weer plaats. Het korps toonde een geweldige veerkracht. Men stak zich direkt weer in de noodzakelijke en niet noodzakelijke problemen. Er werd weer door een ieder heftig geredetwist, en zijn gal of honing aankondigend met de woorden: "Voorzitter, mag ik ook wat zeggen ?"
X

Enkele gebeurtenissen van direct na de oorlog
Notulen: "Thee; neen, geen borrel"
Al lezend in de al wat vergeelde notulenboeken kom je prachtige opmerkingen tegen. Er werd in de jaren vijftig zeer correct en zakelijk genotuleerd, maar wat opvalt zijn de smeuïge opmerkingen tussendoor van de 'schrijvers' van toen, van o.a. Schregardus, van der Veen en Schelwald. Deze heren wisten de verslagen iets extra's mee te geven en hier enkele van deze opmerkingen:

1946 - 'Oranje' speelt bij de intrede van burgemeester S. van Tuinen en naast het hoe en wat besluit de notulist dan: "Pittige marsen werden door ons ten gehore gebracht en na afloop van dat stoere werk werd ons een kop thee (neen geen borrel) en een sigaret aangeboden".

1946 - 'Oranje' viert 50-jarigbestaan. Na een uitvoerig verslag over de gedane festiviteiten, waarbij collecteschalen werden gebruikt en "'t welk op grote prijs werd gesteld", lezen we dan: "Beter alsof we moeten horen, dat een hoog vooraanstaand burgerzakenman 3 cent (zegge 3 cent) in de collecteschaal durfde te doen".

Twee september 1946: "Koraalmuziek vanaf de koepel. Slecht weer! Naar de christelijke school; waar we op het plein een mars en verdere vaderlandsche liederen speelden. Na eerst ons allen tegoed hebben gedaan aan heerlijke chocolademelk gingen we naar de kleuterschool waar we wat van die 'driecents' stukjes speelden".

Het niet tijdig op de repetitie komen werd de leden (ook vroeger) niet in dank afgenomen want we lezen "Dan komen we niet om halfnegen op de repetitie of verzuimen die. Neen! De liefde dringt ons. Dan komen we niet meer, dan zijn we er en dan ook allen om acht uur".
X
Hoge-lage stemming, fanfare-harmonie-fanfare
Regelmatig werden er in het verleden op ledenvergaderingen en op repetities gesproken over: moeten we nu een korps in hoge- of lage stemming, maar nog vaker over: gaan we door als harmnie-orkest of fanfarekorps. 100 jaar geleden startte men als fanfare, maar later (1925) werd de zaak omgebouwd naar een harmonie-orkest. Enkele leden wilden graag weer terug naar 'fanfare' maar ook leden persé niet. Verhitte discussies werden soms gevoerd. Toch was er een moment dat de keus gemakkelijker werd en dat was omdat de klarinetten zo oud en 'krakkemikkig' waren, dat er vrijwel niet meer op gespeeld kon worden en op 19 okt. 1950 werd definitief besloten om als fanfare verder te gaan. Het eerste succes als fanfare liet niet lang op zich wachten, want op 27 juli 1951 word de fanfare 'Oranje' op het bondsconcours te Rinsumageest eerste met 155,5 punt!
X
De dirigeerstok
Zo een muzikant niets is zonder een instrument, zo is een korps niets zonder een dirigent. Na de Tweede Wereldoorlog stond de heer Keimpe de Jong als dirigent voor 'Oranje'. De heer de Jong was een dirigent tussen de leden, hij had alles voor zijn 'Oranje' over. Na een ernstige ziekte overleed de heer de Jong op 1956, nog maar 47 jaren oud.
Zijn opvolger was Harm Broeksma. Broeksma had in die tijd al naam gemaakt bij diverse korpsen en koren. Kenners konden vroeger (en dan vooral bij koraal-muziek) horen welk korps een 'Broeksma-korps' was. Op 15 maart 1970 had 'Oranje' haar laatste optreden met de heer Broeksma en op die dag kreeg hij de ridderorde in goud uitgereikt. Goed anderhalf jaar later, op 9 oktober 1971 overleed de heer Broeksma.
'Oranje' benoemde Harm Witteveen uit Akkrum tot haar dirigent en onder diens leiding steeg 'Oranje' naar grote hoogte. Prachtige concerten werden onder zijn leiding gegeven. Deelname aan de Toogdag in Haarlem van de N.F.C.M. was een hoogtepunt, evenals de opname voor de NCRV-radio in het programma 'Com nu met sangh' en de deelname met meerdere korpsen aan het unieke zangfestijn in de Frieslandhal in het kader van een NCRV-jubileum. Ook de concerten van de "Witteveenkorpsen" (Akkrum, Berlikum, Drachten, Dokkum) waren mooie belevenissen, met meer dan 100 muzikanten op het podium.
X
In 1977 neemt Douwe Veenstra de dirigeerstok over en zal dat 16 jaar blijven doen. In zijn periode starten de uitwisselingen met Cediton en Fulda. Schitterende uitstapjes, in verschillende samenstellingen. (o.a. de boerenkapel naar Crediton en Fulda (Istergiessel), maar ook naar beide steden met het gehele korps. Ook in die periode wordt Oranje toegelaten tot de "Chr. Federatie van muziekvereningingen Dongeradeel-Oost". Het eerste optreden daar was in 1991 o.l.v. Douwe Veenstra.
X

Drumband
Ook in deze jaren vindt er een verzelfstandiging plaats van de Drumband en de majorettes van Oranje. De Drumband ooit ontstaan bij de gymnastiekvereniging Excelsior en later gekoppeld aan Oranje, gaan zelfstandig verder onder de naam DruMa Oranje. (Later North Frisian Percussion Corps en Colorguards)
X
100-jarig jubileum
Bij het 100-jarig jubileum stond Oranje o.l.v. dirigent Piet Groeneveld en werden er ter gelegeheid van het eeuwfeest een aantal activiteiten georganiseerd.
Dat alles in een nieuw uniform.
- Jubileum CD - "100 jaar muzikaal bolwerk"
- Herdenkingskerkdienst
- Jubileumkrant
- Expositie in Het Admiraliteitshuis
- Jubileumconcert in De Doelstien
Oranje heeft in die periode het grootst aantal leden uit haar geschiedenis. Het ledental van het A-orkest schommmelt rond de 60.
X
De jaren daarna kenmerken zich door een aantal wisselingen van dirigent, maar ook van het deelnemen aan topconcoursen. Zo is Oranje in de jaren 1995 en1997 (Piet Groeneveld) en in 1999 (Sijtze v.d. Hoek) landelijk kampioen binnen de NFCM geworden in de afdeling uitmuntendheid (later 3e divisie genoemd) voor fanfare.
X

Fjoer & Wetter
Het jaar 2004 staat in de boeken met het grootse muziekspektakel "Fjoer & Wetter". (dir. Marten v.d. Wal)

Fjoer &Wetter was een muziekvoorstelling over de moord op Bonifatius en zijn gevolg. Een idee van Sijtze van der Hoek, (tevens projectleider) en de Chr. Muziekvereniging 'Oranje' Dokkum. Een compositieopdracht werd verleend aan Rob Goorhuis / Teksten: Wilco Berga.
De voorstellingen hebben plaats gevonden op een ponton liggend in het Kleindiep, met daar tegenover een 100m lange tribune op de Vleesmarkt, op donderdagavond 10 juni en zaterdagavond 12 juni (2004) De aanvangstijd was gekoppeld aan de zonsondergang. We zijn op donderdag om 21.54 uur en zaterdag om 21.56 uur begonnen. De keuze van deze aanvangstijd was gekozen omdat de nacht onderdeel was van het verhaal. Medewerking was er van Toonkunstkoor Dokkum, Jeroen Helder - tenor, Ben Brunt - bariton, Jeroen Breedewold - bas, (stads)carillon - Auke de Boer. regie: Anne Zwaga.

In 2005 heeft Oranje (o.l.v. Marten v.d. Wal) voor het eerst deelgenomen aan het Wereld Muziek Concours in Kerkrade. (In 2001 teruggetrokken ivm MKZ crisis). We speelden in Kerkrade een compositie gebasseerd op het spektakelstuk "Fjoer & Wetter".
X

Het 110-jarig jubileum in 2006 (o.lv. Andries Kramer) zette de toon voor een jarenlange reeks van "Herfstconcerten" met verschillende medewerkers. Ook het huldigen van jubilarissen bij een lustrumconcert was en is een goede traditie. In dat jaar (dec. 2006) werd Oranje zwaar geraakt door het overlijden van één van onze leden. Onze 1e trombonist Klaas Nutma kwam door een bedrijfsongeval op de boerderij om het leven. Het gebeuren had een grote impact op onze vereniging gehad.
X

Het eerstvolgende herfstconcert stond Oranje o.l.v. Sjoek Nutma. In zijn periode (7 jaar) hebben we aan een aantal concoursen deelgenomen en ook voor het eerst aan de Open Nederlandse Fanfare Kampioenschappen. Op de ONFK minder succesvol, maar ook goede resultaten. (o.a. de beker in Anjum, en 1e pr met prom. op het Bondsconcours).
Ook de medewerkers op de concerten varieerden sterk. Te noemen valt de Martin Mans Formation. Naar aanleiding van dit concert wordt Oranje uitgenodigd een conceert mee te verzorgen in Rotterdam, en een paar jaar later nog in Heemskerk. (Oranje over de provinciegrenzen).
X
De eerste 15 jaar van dit millenium kenmerken zich door een bloeiende jeudopleiding van Oranje. Er zijn zoveel leerlingen dat zelfstandige optredens en deelname aan concoursen en festivals tot de mogelijkheden behoort. In de periode o.l.v. Gerben Dijkstra vieren de successen hoogtij.
Helaas kent alles zijn tijd want het werven van nieuwe leden lukt niet meer zo goed. (algemene kwaal). Sinds 2018 is er geen jeugdkorps van Oranje meer. De leerlingen van Oranje kunnen wel samen spelen in het jeugdorkest van muziekschool Opus3. We hopen natuurlijk op doorstroming naar het A-orkest
X
  In de periode Sjoek Nutma heeft Oranje zich verschillende keren laten horen en zien op grootse concerten. In 2013 met een Promsconcert in een grote tent op de Zijl.
Ook heeft Oranje een aantal jaren haar medewerking verleent aan het grote concert tijdens de Admiraliteitsdagen, op het ponton in het Groot- en Kleindiep, in samenwerking met bekende artiesten.
Ook het Passieconcert in 2014 in de Bonifatiuskapel heeft grote indrukken achter gelaten.
       
Het jaarlijks terugkerende Federatiefestival en solistenconcours is voor Oranje mede een reden geweest om ter voorbereiding ook een intern solistenconcours te organiseren. Doel is natuurlijk om alle leden in beweging te krijgen en te strijden voor de "Meint vd Meulen Bokaal"
       
Net als bij de aanwas van jeugd kenmerken de beginjaren van de 21e eeuw zich ook door een teruglopend aantal leden van het A-orkest. Zolang dit evenredig over de secties plaats vind kan er gelukkig nog goed gemusiceerd worden. En dat lukt nog steeds. Oranje weet zich goed te handhaven in de 2e divisie. Slagwerkers is een groot probleem. (niet alleen bij Oranje)
       
In de periode Andries de Haan (dirigent 2015-2020) zijn weer enkele hoogtepunten te benoemen. Oranje neemt voor het eerst deel aan een concours "in het buitenland". In Rastede (Dld) worden we kampioen in de 2e divisie. Ook gaan we in deze perode voor de tweede keer naar het Wereld Muziek Concours (WMC) in Kerkrade. Een 1e prijs met goud is ons deel.
       
Het jaar 2020 zal de boeken ingaan als een zeer speciaal jaar. Het corona-virus slaat toe in de hele wereld en ook in Dokkum heeft dat zijn gevolgen, ook voor Oranje. Er mag niet gerepeteerd worden en optredens/evenementen zijn niet toegestaan.
In 2021 het jaar dat Oranje haar 125 jarig jubileum hoopte te vieren is ook bijna alles in het teken van corona. Was het Federatievestival in Anjum in 2020 het enige optreden, voor 2021 is een koffieconcert in oktober het enige optreden. Dit onder leiding van de nieuwe dirigent Siemen Hoekstra.
       


december 2021
 

Informatie over de eerste 100 jaar is ontleend aan de Jubilieumkrant die is verschenen ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan (Fr. Sijtsma en H. v.d. Meij) Aanvulling geschiedenis na 100-jarig jubileum" : R. Hellingwerf